Telefonisch interview met Luciano Ölz (afgenomen op 4 juni 2020)
Luciano Ölz (37) is straathoekwerker in Amsterdam-Zuidoost. Hij was maandag bij de drukbezochte en veelbesproken Black Lives Matter-demonstratie op de Dam en maakte daar ook sprekende foto’s.
Was het een moeilijke keuze om maandag naar de Dam te gaan?
Nee, ik heb geen greintje twijfel gevoeld. Het onderwerp racisme is te belangrijk. De besmettingskansen in de buitenlucht zijn bovendien erg klein, zeker met voorzichtige demonstranten. Ik had overigens wel drukte verwacht, maar deze grote opkomst heeft me echt verrast.
Het was niet je eerste anti-racisme demonstratie?
Nee, zeker niet. Ik ben van Surinaamse afkomst en heb altijd al discriminatie en racisme ervaren. Mijn betrokkenheid in de strijd tegen racisme is nog groter geworden toen ik in 2010 vader werd. Rond die tijd laaide de Zwarte Piet-discussie ook op in Nederland. Ik ben nauw betrokken bij Kick Out Zwarte Piet en Stichting Nederland Wordt Beter. Ik was er ook bij in Gouda. Eén van de vele demonstraties waarin we massaal gearresteerd werden.
Hoe heb je zelf racisme ervaren?
Hoe niet? Racisme kent zoveel vormen. Ik ben flink geschoold in het onderwerp. Heb ook oor voor subtiele, onbedoeld kwetsende opmerkingen die veel voorkomen en dus een duidelijk patroon vormen en duiden op een diepgeworteld racismeprobleem in Nederland.
Ik heb algemene sociale wetenschappen gestudeerd. Tijdens de antropologielessen met honderden medestudenten kwam zelfs niemand naast me zitten. Toen ik toch in gesprek raakte, kreeg ik vaak te horen dat de ander me verkeerd had ingeschat. ‘Ik dacht dat je een gangster, een boef, een rapper was.’ Ik ben welbespraakt en ook een grote, zwarte man met tatoeages, piercings en veel goud. Dat uiterlijk weegt door en dan doemt er al snel een stereotype op. Alledaags racisme ervoer ik niet enkel op straat, in de bus, in de winkel, maar ook op de universiteit.
Ben je na je studie meteen in de hulpverlening gegaan?
Nee, ik was lang mentor-docent in het mbo, werkte in scholen met een zwaardere doelgroep. De persoonlijke begeleiding van deze jongeren vond ik altijd interessant. Maar steeds meer kwam het accent te liggen op onderwijsdoelen en targets halen. Ik werkte al een tijd als evenementfotograaf en heb me een tijd georiënteerd op mogelijke nieuwe stappen. Sinds maart ben ik straathoekwerker voor VBSCW, vlak voor de coronacrisis uitbrak.
Je werkt in Amsterdam-Zuidoost. Ervaren de jongeren met wie je werkt veel racisme?
Ik werk nu veel met jongeren met een Surinaamse, Ghanese of Antilliaanse achtergrond. Zij bewegen zich vooral onder elkaar en gaan niet vaak de wijk uit. Zolang ze naar school gaan of een baan vinden in Zuidoost, is de kans op confrontaties met racistische, flink bevooroordeelde Nederlanders nog vrij klein. Maar in het centrum van Amsterdam gelden er al andere kaders, laat staan in de rest van Nederland. Dan wordt het plots belangrijk om niet met een accent te praten, om er netjes uit te zien, geen tatoeage te hebben, niet te voldoen aan het stereotype,… als je als zwarte jongeling niet in een hokje geduwd wil worden. De jongeren met een Marokkaanse achtergrond krijgen het naar mijn gevoel overal nog zwaarder te verduren.
Wat is je gevoel over de demonstratie van maandag?
Ik vind het hoopgevend dat steeds meer mensen zich uitspreken over racisme: zwarte jeugd én witte Nederlanders. Dat Femke Halsema – een vrouw – zo gelyncht wordt, verbaast me niet. In Nederland wordt heel hard geprobeerd om steeds weer de aandacht voor de inhoud – het racismeprobleem – af te leiden naar discussies over de vorm: blokkades bij de Anti Zwarte Piet-protesten, het gevaar op coronabesmetting, Halsema. In Frankrijk en Engeland wordt er ook massaal gedemonstreerd, daar focussen de media niet zo op corona, wordt er veel meer een debat gevoerd over racisme. Maar Nederland valt massaal over deze vredige demonstratie. Tegelijkertijd wordt in de media met lovende termen gesproken over andere bijeenkomsten waarin veel mensen samenkomen, zoals deze week na het overlijden van de jonge voetballer in Utrecht. Dan wordt er niet over het besmettingsrisico gerept.
Hoorde je ook hoopgevende geluiden in de media?
In het Jeugdjournaal vertelden basisschoolkinderen hoe zij racisme ervaren. Dat geluid is belangrijk, hier draait het om! Wanneer komen deze kinderen ook aan het woord in het NOS-journaal? Gelukkig minimaliseerde Rutte het racismeprobleem deze keer niet. Ik ben geen fan van de man, maar ook hij zette hiermee een stap in de goede richting.
Interview door Marie Meeusen