Mourad is straathoekwerker in Haarlem, hij werkt met jongeren die tussen wal en schip vallen en vaak met meerdere problemen kampen. Mourad heeft twee lange en pittige dagen achter de rug. In een telefonisch interview blikt hij terug op de rellen van de afgelopen dagen.

Dag Mourad, wat is jouw rol geweest de voorbije dagen?

Een straathoekwerker werkt nooit van negen tot vijf. Wij gaan op straat als jongeren op straat zijn. Maandagmiddag kregen we al allerlei berichten binnen, dat er opgeroepen werd tot rellen in de avond. Jongeren vertelden ons dat, ook de politie had ons gevraagd om ’s avonds de straat op te gaan. Mijn rol is vooral preventief, zeker deze dagen: in gesprek gaan met jongeren en in kaart krijgen wat er speelt.

Op maandag liep het ook in Haarlem zo uit de hand?

Ja, een paar ernstige signalen zijn toch te weinig serieus genomen. Dinsdag was de politie al stukken beter voorbereid. Als er ’s middags al verontrustende berichten rondgaan, dan moet je meteen in actie schieten. Een goede samenwerking tussen organisaties en instanties is zo belangrijk: de politie, straathoekwerkers, maar zeker ook de ouders! 

Hoe heb jij de heftige rellen ervaren?  

Heel heftig. In Schalkwijk is er met stenen maar ook met brandbommen gegooid. Radeloze moeders en vaders in pyjama gingen op straat op zoek naar hun zonen en klampten ons aan. Als je vanuit de openstaande ramen en deuren kleine kinderen hoort huilen, dan besef je dat dit echt heel ernstig is en dat de veiligheid van veel mensen in het gedrang komt.

Het is niet aan straathoekwerkers om zich in zo’n crisissituatie midden in het strijdgewoel te gooien, dat is de taak van de politie en de ME. Een agent die stijf staat van de adrenaline gaat echt niet naar het formulier kijken waarop staat dat ik me niet aan de avondklok hoef te houden, omdat ik straathoekwerker ben. Dus ik ben zo snel als ik kon uit de rellen weggegaan en ben rond het strijdgewoel blijven cirkelen. 

Heb je toen veel jongeren gesproken?

Ik heb me gefocust op de jongeren die ik ken en heb hun gevraagd om naar huis te gaan, in de hoop dat zij op hun beurt dan weer een paar vrienden wisten te overtuigen. Iemand die je niet kent en die heel opgefokt is, moet je op zo’n moment zeker niet de les gaan spellen. Vertrouwen is de basis van waaruit een straathoekwerker werkt, vertrouwen bouw je geleidelijk op.

Wat is jouw analyse van de groep relschoppers?

Het was een heel gemengde groep, met verschillende etnische achtergronden. Het geweld is op korte tijd vanuit dorpen als Urk naar de steden overgewaaid. Het relschoppen spreekt vooral kwetsbare jongeren aan die het al maanden extra zwaar hebben: ze wonen met acht mensen in een piepklein flatje, hun ouders missen de scholing om hen te ondersteunen met het thuisonderwijs. Het probleem is erg complex. Ouders worden gekort in hun uitkering als meerderjarige kinderen nog thuis wonen. Zo ontstaan er weer ‘zwerfjongeren’ die thuis uitgeschreven worden, in het heetst van de strijd weet een vader echt niet waar zijn negentienjarige zoon uithangt. Terwijl het juist zo belangrijk is dat de directe omgeving van de jongeren kan helpen.

Ik zag weinig meisjes deelnemen aan de rellen, wel zussen en moeders die naar hun broers en zonen op zoek waren. Ik vind het ook belangrijk om te melden dat de relschoppers echt niet alleen jongeren waren, er waren ook heel agressieve dertigers, veertigers en zelfs vijftigers.

Welke lessen kunnen we als samenleving trekken?

Deze jongeren moeten vooral weten dat ze in de gaten gehouden worden, maar ook dat ze gezien worden, dat er oog is voor hun problemen. Ook moeten we investeren in de directe omgeving, die moet betrokken en ondersteund worden.

Sommige politici en politiecommandanten richtten zich erg tot de ouders. Maar die ouders zien ook, net als hun kinderen, door de bomen het bos niet meer. Je moet hen niet terechtwijzen, maar juist betrekken en ondersteunen. Daarnaast is het belangrijk dat burgemeesters zelf de kalmte bewaren. Een goede burgemeester is een burgervader of -moeder, die bekommert zich om de hele kroost, ook de moeilijkere relschoppers. Als zo’n burgervader of -moeder zelf panikeert, pikken hun zonen dat op en dat is het recept voor verdere escalatie. En wat je zeker ook niet moet doen, is heftige woorden als ‘burgeroorlog’ gebruiken, die jutten alleen meer op.

Is het niet veel gevraagd, om ook begrip te hebben voor zij die geweld plegen?

Kinderen van dertien kunnen de gevolgen van hun gedrag niet overzien. Ze begrijpen niet dat je, als je een steen gooit omdat je boos en gefrustreerd bent, dit later in een rechtszaal kan worden berecht als een poging tot doodslag. Ik kan me voorstellen dat je zo jong en kwetsbaar bent. dat je je laat meeslepen. Dat wil niet zeggen dat ik het geweld goedpraat of bagatelliseer. Maar deze jongeren hebben echt hulp nodig, zodat ze weer een toekomst voor zich zien. En ook hun ouders kan je helpen. Dit is geen zwart-wit probleem, dit los je niet op door het leger in te zetten.

Dit telefonisch interview met Mourad Tijarti is op 28 januari afgenomen door Marie Meeusen